uzuburu-buru

Άκουσα για πρώτη φορά τραγούδι της πριν 4-5 χρόνια. Ήταν φυσικά το πασίγνωστο σε όλο τον κόσμο "Sodade". Η μελωδία, ο ρυθμός, η νοσταλγική αλλά όμορφη ατμόσφαιρα του τραγουδιού αυτού σε συνδυασμό με την βελούδινη φωνή της Cesaria Evora άνοιξαν μπροστά μου μουσικά είδη που μέχρι τότε αγνοούσα. Τα mornas της Δυτικής Αφρικής (και πιο συγκεκριμένα της νησιωτικής χώρας Πράσινο Ακρωτήρι) και τα fados της Πορτογαλίας.

Πάμε να κάνουμε μια σύντομη αναφορά στην Cesaria Evora με αφορμή την αυριανή της εμφάνιση στην Αθήνα.

H Cesaria Evora γεννήθηκε το 1941 στο Πράσινο Ακρωτήρι (Cape Verde), στην πόλη Mindelo που αποτελεί το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας. Έχασε τον πατέρα της όταν ήταν μόλις 7 ετών, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα η μητέρα της να αναγκαστεί να την στείλει για λίγο καιρό σε ορφανοτροφείο ώστε να αντιμετωπίσει την ανέχεια και τη φτώχεια. Στο ορφανοτροφείο ήταν η πρώτη φορά που η Evora έμαθε να τραγουδά συμμετέχοντας στη χορωδία του ιδρύματος.





Κατά την εφηβεία της ήρθε για πρώτη φορά σε άμεση επαφή με τα παραδοσιακά τραγούδια της χώρας της μαθαίνοντάς τα από έναν ντόπιο. Ήταν τα λεγόμενα mornas, που αποτελούν τραγούδια της μελαγχολίας, της νοσταλγίας με πολύ όμορφο όμως ρυθμό και μελωδία. Η λέξη morna πρέπει να προέρχεται από το αγγλικό mourn που σημαίνει θρηνώ, πράγμα που υποδηλώνει και τις πολλαπλές επιρροές της μουσικής του Πράσινου Ακρωτηρίου. Η χώρα αυτή άλλωστε, όντας πορτογαλική αποικία μέχρι το 1975 και ναυτικό πέρασμα μέχρι και τις μέρες μας, είναι ένα μωσαϊκό από διαφορετικές κουλτούρες. Η τοπική μουσική παράδοση έχει επιρροές τόσο από τη Δυτική Αφρική (η χρήση και το στυλ των κρουστών παραπέμπει εκεί), όσο και από την Πορτογαλία αλλά και την Λατινική Αμερική.

Η Evora άρχισε να εξελίσσεται καλλιτεχνικά και να γίνεται μία από τις καλύτερες τραγουδίστριες της πατρίδας της πάνω στο είδος των mornas. Με τη βοήθεια τοπικών μουσικών έγινε αρκετά γνωστή στο Πράσινο Ακρωτήρι παίρνοντας μάλιστα τον χαρακτήρισμό "Η Βασίλισσα των mornas". Είχε την τύχη να έχει συγγένεια με τον δεύτερο σημαντικότερο συνθέτη των mornas μετά τον Eugenio Tavares, τον Β. Leza (ψευδώνυμο που προέρχεται από την πορτογαλική λέξη beleza που σημαίνει ομορφιά), ο οποίος έγραψε πολλά από τα τραγούδια των πρώτων της δίσκων. Η Evora, παρότι έγινε γνωστή στη χώρα της, δεν κατάφερε όχι μόνο να ξεπεράσει τα σύνορά της καλλιτεχνικά, αλλά ούτε και να κερδίσει αξιοπρεπή χρήματα από την μέχρι τότε πορεία της στο τραγούδι. Η άσχημη οικονομική της κατάσταση, τα προσωπικά της προβλήματα και το κακό οικονομικό και πολιτικό κλίμα του Πράσινου Ακρωτηρίου που συνεχιζόταν και μετά την απελευθέρωση, οδήγησε την Evora στον αλκοολισμό και την αποχή της από τα μουσικά πράγματα για 10 ολόκληρα χρόνια (περίπου μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '80).

Τελικά πείθεται να συνεχίσει την πορεία της στο τραγούδι και με τη βοήθεια ενός συμπατριώτη της μουσικού που δούλευε στην Πορτογαλία κατάφερε να κάνει συναυλίες και ηχογραφήσεις στην ιβηρική χώρα. Ώσπου το 1988 έγινε κάτι που άλλαξε όλη τη ροή της καριέρας της αλλά και της μουσικής του Πράσινου Ακρωτηρίου. Ένας Γάλλος παραγωγός ονόματι Jose da Silva, με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήρι, της πρότεινε να την πάρει μαζί του στο Παρίσι και να δοκιμάσουν την εκεί ηχογράφηση και έκδοση ενός δίσκου. Ακόμη και τότε τα πράγματα δεν ήταν καθόλου εύκολα. Χρειάστηκε η έκδοση τεσσάρων δίσκων στη Γαλλία για να έρθει τελικά η διεθνής αναγνώριση και η επιτυχία. Ο δίσκος "Miss Perfumado" του 1992 είχε τεράστια απήχηση με το τραγούδι "Sodade" να γίνεται το πρώτο ξένο "χιτ" στη Γαλλία. Ο δίσκος Miss Perfumado ήταν ο πρώτος που δεν περιείχε ηλεκτρισμό αλλά βασίστηκε στην ακουστική μουσική παράδοση του Πράσινου Ακρωτηρίου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι ίδιοι οι μουσικοί της χώρας αυτής να εκτιμήσουν και να αγαπήσουν από την αρχή τον ντόπιο μουσικό τους πλούτο, καθώς μέχρι να σημειωθεί αυτή η διεθνής επιτυχία της Evora σνόμπαραν τη μουσική τους παράδοση και έψαχναν μανιωδώς το "μοντέρνο" στηριζόμενοι στον ηλεκτρισμό.



Από το 1992 μέχρι και σήμερα η Cesaria Evora απολαμβάνει τη διεθνή αναγνώριση. Είναι η κοινωνός της χώρας της στον υπόλοιπο κόσμο. Έκανε γνωστό σε όλη την υφήλιο τον μουσικό πλούτο του Πράσινου Ακρωτηρίου. Βοήθησε σημαντικά με τους δίσκους και τις εμφανίσεις της στην καθιέρωση της (πολύ μοδάτης σήμερα) world σκηνής. Έχει δώσει πάμπολλες συναυλίες σε πολλά μέρη του κόσμου. Είναι γνωστή ως "Η ξυπόλητη ντίβα" λόγω της συνήθειάς της να τραγουδά πάντα χωρίς παπούτσια χρησιμοποιώντας αυτόν το συμβολικό τρόπο για να διαμαρτυρηθεί για τη συνεχιζόμενη φτώχεια της πατρίδας της. Τα τραγούδια της άλλωστε, τα mornas, μιλούν για τα σκλαβοπαζαρα, την αποικιακή καταπίεση, τη φτώχεια, τη νοσταλγία, τη γλυκιά μελαγχολία και φυσικά τον έρωτα.

Μετράει τρία συνεχόμενα βραβεία Grammy για τα ισάριθμα άλμπουμ που κυκλοφόρησε μεταξύ 2000 και 2004. Στην πρώτη συναυλία που έδωσε στις ΗΠΑ, στο Bottom Line, έδωσαν το παρόν η Madonna, ο David Byrne, Brandford Marsallis και άλλα μεγάλα ονόματα.